Prva javna biblioteka na teritoriji tadašnje Crne Gore osnovana je na Cetinju na današnji dan 1868. godine, a nazvana je Cetinjska čitaonica.
Budući da se Risanska biblioteka, osnovana 1835. godine, tada nije nalazila na teritoriji Crne Gore, ovo je bila prva crnogorska biblioteka, a ujedno i jedna od najstarijih kulturnih ustanova na ovim prostorima.
Njeni osnivači su: crnogorski suveren Nikola I, mitropolit Ilarion Roganović i 19 najuglednijih ličnosti ondašnje Crne Gore – vojvode, senatori i druge istaknute ličnosti političkog i društvenog života.
Od svog osnivanja bila je središte okupljanja kulturnih radnika i intelektualaca i centar kulturnog djelovanja u čitavoj Crnoj Gori krajem XIX i početkom XX vijeka.
Pod njenim uticajem realizovane su značajne ideje, osnivana društva, muzeji, biblioteke (Pjevačko društvo 1871. godine, Dobrovoljno pozorišno društvo 1883. godine, Državni muzej 1890. godine, Državna biblioteka 1893. godine, Državni arhiv 1890. godine), tako da je čitaonica imala veliku ulogu u utemeljivanju kulturnog života Crne Gore. Inicijativom uprave Cetinjske čitaonice donijeta je Odluka o izgradnji “kuće za pozorište, biblioteku i muzej” – Zetski dom.
Sredinom 1884. godine, u vlastitoj štampariji, pokrenut je književni časopis “Crnogorka” (1884-1885) koju je uređivao Jovan Pavlović – Predsjednik Cetinjske čitaonice, direktor Cetinjske gimnazije, ministar prosvjete i crkvenih djela.
1893. godine Čitaonica je štampala II izdanje djela Nikole I “Pjesnik i vila”, zatim časopis “Luča” i “Književni list”.
Tokom153 godina postojanja više puta je mijenjala lokaciju, kao i status. Danas Biblioteka funkcioniše kao samostalna javna ustanova.Od 13. novembra 2013. godine pri odjeljenju za odrasle funkcioniše i Američka čitaonica.
